Sektor drzewny walczy o swoją przyszłość
18 stycznia 2023 przedstawiciele Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Producentów Mebli uczestniczyli w spotkaniu poświęconym sytuacji przemysłu drzewnego, które odbyło się w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. W rozmowach, zorganizowanych przez NSZZ Solidarność Region Podlaski i Pfleiderer Polska, udział wzięli także przedstawiciele Stowarzyszenia Papierników Polskich oraz Koalicji na Rzecz Polskiego Drewna. Po drugiej stronie zasiedli przedstawiciele Ministerstwa oraz Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych.
Reprezentanci przemysłu drzewnego przedstawili główne problemy zagrażające polskim producentom wykorzystującym surowce drewnopochodne, a także zaproponowali działania ze strony Ministerstwa, które mogłyby poprawić ich sytuację. Sektor drzewny postuluje między innymi o zmiany w systemie sprzedaży drewna w Lasach Państwowych, które wyeliminowałyby zjawiska pośrednictwa i eksportu dotowanego drewna. Przedstawiciele przemysłu uważają, że krajowe zasoby drewna muszą być traktowane jako zasoby strategiczne z priorytetem ich wykorzystania przez przedsiębiorstwa działające w Polsce. Jak podkreślają, w najlepszym interesie polskiej gospodarki jest promocja przerobu drewna i generowanie wartości dodanej w kraju.
Kłopoty z dostępnością surowca drzewnego pogłębia dodatkowo to, iż producenci muszą konkurować o pełnowartościowe drewno z sektorem energetycznym. Spalanie drewna jest bowiem dotowane certyfikatami CO2, co czyni drewno atrakcyjniejszym od innych źródeł energii i winduje jego ceny do poziomów, przy których produkcja artykułów drewnopochodnych, takich jak np. meble czy papier, staje się nieopłacalna.
Przemysł oczekuje wprowadzenia ograniczeń w przyznawaniu certyfikatów CO2 za spalanie pełnowartościowego drewna oraz przyjęcie rozwiązań, które w pierwszej kolejności obligowałyby do wykorzystywania pełnowartościowego drewna w produkcji przemysłowej.
Wśród zagrożeń dla przyszłości branż drzewnych wymieniono również nierozwiązaną kwestię certyfikacji drewna sprzedawanego przez Lasy Państwowe. Chodzi o wymagany na międzynarodowych rynkach certyfikat prowadzenia odpowiedzialnej gospodarki leśnej FSC FM. Odchodzenie Lasów Państwowych od tego certyfikatu, spowoduje utratę kontraktów przez polskich producentów artykułów z drewna i spadek ich konkurencyjności, dlatego domagają się oni zaangażowania Ministerstwa Klimatu w rozwiązanie tego problemu. Dotychczasowe rozmowy pomiędzy Lasami Państwowymi a Forest Stewardship Council w sprawie przedłużenia certyfikacji ugrzęzły w martwym punkcie i jest bardzo duże ryzyko, że Lasy Państwowe nie będą jej kontynuowały. Kilka Dyrekcji Regionalnych LP (m.in. Gdańsk, Toruń, Poznań, Warszawa) już utraciło certyfikaty.
Kolejną bolączką polskiego przemysłu są ograniczone możliwości korzystania z zalet recyklingu. Odpady drzewne (stare palety, meble, opakowania drewniane etc.) mogą stanowić surowiec do produkcji płyt wiórowych (dodatkowo redukując zużycie paliw i emisję CO2 w procesie produkcji), jednak Polska eksportuje większość mebli i przeważająca ilość zasobów do recyklingu znajduje się za granicą. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska blokuje sprowadzanie takich surowców, mimo iż pochodzą one ze źródeł kontrolowanych i mają zgody na przetwarzanie na terenie UE w procesie R3. To obniża konkurencyjność polskich przedsiębiorców w stosunku do zachodnich firm, które korzystają nawet w stu procentach z surowców z recyklingu. Na przykład Niemcy w roku 2021 wydały zgody na import około 500 000 ton odpadów z drewna.
Branża wskazuje również na brak jasnych przepisów dotyczących uznawania pozostałości z produkcji płyt drewnopochodnych za produkt uboczny, co blokuje możliwość energetycznego wykorzystania masy drzewnej, tak jak ma to miejsce w krajach zachodnich.
Przedstawiciele sektora drzewnego uważają, iż potrzebne jest wypracowanie wytycznych gospodarki odpadem drzewnym, dlatego poprosili o powołanie w tym celu zespołu złożonego z przedstawicieli przemysłu, Ministerstwa Klimatu oraz Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Postulują o przyjęcie rozwiązań analogicznych do istniejących w innych krajach unijnych, np. w Niemczech i Austrii.
Przemysł zwrócił również uwagę, iż problemy z dostępnością drewna będą prawdopodobnie pogłębiały się w kolejnych latach w związku z przeniesieniem obowiązku pochłaniania CO2 z LULUCF na Lasy Państwowe w ramach Strategii Leśnej UE, dlatego tak ważne jest wdrożenie wszystkich zaproponowanych rozwiązań: umożliwienie odzysku surowca w ramach recyklingu, ograniczanie spalania drewna, zmiany zasad jego sprzedaży przez Lasy Państwowe oraz ułatwienia w imporcie surowca drzewnego.
W efekcie spotkania ustalono, że przedstawiciele przemysłu drzewnego w najbliższych dniach zaprezentują ponownie swoje stanowisko i propozycje zmian w systemie sprzedaży surowca drzewnego na rok 2024. Spotkanie konsultacyjne z Lasami Państwowymi w tej sprawie powinno nastąpić w połowie lutego. Lasy Państwowe zgodziły się także włączyć przedstawicieli przemysłu w rozmowy z Forest Stewardship Council w sprawie certyfikacji.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska obiecało również powołanie szeregu innych grup roboczych. Do niektórych z nich, na przykład do grupy poświęconej rewizji definicji drewna energetycznego, będą włączeni dodatkowo przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju i Technologii. W sprawie blokowania przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska wydawania zezwoleń na transgraniczne przemieszczanie odpadów drzewnych planowane jest spotkanie wewnętrzne MKiŚ z GIOŚ.
Kolejne spotkanie z Ministerstwem Klimatu i Środowiska odbędzie się na przełomie maja i czerwca 2023. Będzie ono podsumowaniem tego, co udało się już zrobić, a co wymaga jeszcze dalszych starań.